Pun Tat Dac, b煤t danh c峄 Lang Nh芒n, l岷 膽岷 ti锚n xu岷 b岷 c谩ch ch啤i ch峄 trong cu峄憂 s谩ch n脿y v脿o n膬m 1961 b峄焛 Nh脿 xu岷 b岷 Nam Chi Tung Thu t岷 S脿i G貌n. T谩c ph岷﹎ n脿y v峄玜 膽瓢峄 t谩i b岷 v脿 tr矛nh b脿y cho m峄檛 th岷 h峄 膽峄檆 gi岷 m峄沬 v脿o nh峄痭g n膬m 1990. G岷 60 n膬m sau khi b岷痶 膽岷 cu峄憂 s谩ch n脿y, m峄檛 v脿i t峄 trong s峄 n脿y kh么ng c貌n 膽瓢峄 s峄 d峄g trong cu峄憂 s谩ch n脿y. Tuy nhi锚n, 膽峄 t么n tr峄峮g t谩c gi岷, c谩ch vi岷縯 c峄 cu峄憂 s谩ch n脿y lu么n t么n tr峄峮g b岷 g峄慶 v脿 膽么i khi ch煤 th铆ch b岷 g峄慶 膽峄 ng瓢峄漣 膽峄峜 c贸 th峄 hi峄僽 r玫 h啤n v峄 膽峄媋 膽i峄僲 v脿 ph瓢啤ng ng峄 膽瓢峄 s峄 d峄g b峄焛 t谩c gi岷.
B矛a c峄 cu峄憂 s谩ch “”. Cu峄憂 s谩ch n脿y l脿 m峄檛 cu峄憂 s谩ch h瓢峄沶g d岷玭 v峄 c谩c tr貌 ch啤i ch峄, n啤i t峄 t岷璸 v脿 th啤 ca c峄 nh峄痭g ng瓢峄漣 l峄沶 tu峄昳 trong nh峄痭g d峄媝 quan tr峄峮g trong 膽峄漣 s峄憂g Vi峄噒 Nam. Nh峄痭g ng瓢峄漣 l峄沶 tu峄昳 n脿y ch啤i ch峄 膽峄 th峄 hi峄噉 s峄 kh么n ngoan, Gi谩o d峄 膽么i khi ch峄 l脿 膽峄 gi岷 t峄廰 n峄梚 bu峄搉 b锚n trong. N贸 th瓢峄漬g l脿 b脿i ki峄僲 tra bi峄僽 hi峄噉 kh贸 kh膬n v脿 giao ti岷縫 t峄 ng峄, th峄漣 gian v脿 t矛nh hu峄憂g c谩 nh芒n. Pun c农ng l脿 m峄檛 bi峄僽 t瓢峄g 膽瓢峄 k铆nh tr峄峮g trong gi峄沬 Nho gi谩o, nh瓢 ng瓢峄漣 y锚u 膽茫 vi岷縯 trong cu峄憂 s谩ch: “膼峄 vi岷縯 cho Nho gi谩o, ph岷 c贸 m峄檛 c谩i g矛 膽贸 m脿 nhi峄乽 ng瓢峄漣 kh么ng th峄 t岷璸 h峄: nh峄痭g ng瓢峄漣 c贸 h峄峜 th峄ヽ, nh瓢ng c农ng c贸 nh峄痭g ng瓢峄漣 t脿i gi峄廼 Anh ta c贸 kh岷 n膬ng h峄峜 h峄廼, c贸 th峄 bi岷縯 r玫 r脿ng b岷眓g t峄 ng峄, s峄 d峄g t峄 膽i峄僴 m峄檛 c谩ch ch铆nh x谩c, c芒u c贸 铆t t峄 nh瓢ng nhi峄乽 媒 t瓢峄焠g. Anh ta c贸 t脿i v脿 c贸 k峄 n膬ng, nhanh ch贸ng n岷痬 b岷痶 c谩c 膽岷穋 膽i峄僲 ch铆nh c峄 t矛nh hu峄憂g v脿 nhanh ch贸ng h脿nh 膽峄檔g, Nh瓢 th峄 膽贸 l脿 膽i峄乽 t峄 nhi锚n. “
Nh瓢ng v峄沬 th峄漣 gian tr么i qua, nh峄痭g tr貌 ch啤i ch峄 c峄 th岷璸 ni锚n 1960 hi岷縨 khi 膽瓢峄 quan t芒m trong th岷 k峄 tr瓢峄沜. Cho 膽岷縩 nay, s峄 th铆ch n脿y d瓢峄漬g nh瓢 膽茫 m岷 膽i c谩i b贸ng trong cu峄檆 s峄憂g c峄 ng瓢峄漣 Vi峄噒 Nam, nh瓢ng qua c谩c trang c峄 Ph峄g T岷 膼岷痗, 膽峄檆 gi岷 s岷 c贸 nhi峄乽 hi峄僽 bi岷縯 v脿 tr铆 t瓢峄焠g t瓢峄g h啤n v峄 ngh峄 thu岷璽 tr貌 ch啤i n脿y, n贸 膽ang kh谩m ph谩 l岷 anh ta “Ng么n ng峄 t岷璸 th峄” nh芒n d峄媝 nh峄痭g b脿i th啤 v脿 c芒u do cha t么i g峄璱 cho ph茅p m峄峣 ng瓢峄漣 kh谩m ph谩 媒 ngh末a s芒u xa v脿 岷﹏ gi岷 c峄 c芒u n贸i v脿 ti岷縩g Vi峄噒 膽瓢峄 ph岷 谩nh r峄檔g r茫i.
Lang Nh芒n 膽茫 thu th岷璸 v脿 ph芒n t铆ch h脿ng ch峄 tr貌 ch啤i ch峄 kh谩c nhau cho nhi峄乽 ng瓢峄漣 trong c谩c ghi ch煤 c峄 m矛nh, 膽么i khi b岷眓g ti岷縩g Quan tho岷, tr谩i ng瓢峄 v峄沬 Nho gi谩o, ho岷穋 c贸 l岷 l脿 cu峄檆 膽峄慽 tho岷 cho 媒 ki岷縩, h峄峚 s末 n峄昳 ti岷縩g, m峄梚 c芒u, La M茫 L峄媍h s峄 d峄盿 tr锚n m峄檛 c芒u chuy峄噉 v脿 nguy锚n nh芒n c峄 s峄 ch啤i ch峄: sau 膽芒y l脿 m峄檛 v铆 d峄 v峄 nh峄痭g ghi ch煤 n脿y v脿 c谩c b峄 s瓢u t岷璸 c峄 么ng: – “” T芒n (Duy T芒n) 膽茫 b峄 tr峄 xu岷, v脿 Kh岷 膼峄媙h 膽茫 th脿nh c么ng trong vi峄嘽 ch岷 nh岷璶 nh峄痭g ng瓢峄漣 t芒ng b峄慶 nh瓢 ng瓢峄漣 Ph谩p Ng瓢峄漣 h岷. M峄檛 ng瓢峄漣 Kh峄昻g gi谩o 膽茫 m瓢峄 phong c岷h c峄 s峄 th煤 膽峄 m么 t岷 t矛nh hu峄憂g n脿y. “” D瓢峄沬 g峄慶 c芒y, d瓢峄沬 chu峄搉g, m峄梚 chu峄搉g s岷 c贸 m峄檛 con chim: khi vua h峄 ng峄, con nai 膽贸i thay 膽峄昳. 膼i hoang d茫. Nh峄痭g con kh峄 t矛m th岷 r膬ng c峄 ch煤ng, v脿 nh峄痭g con chim tranh nhau ch啤i. S峄 th煤 膽瓢峄 mi锚u t岷 l脿 h矛nh 岷h thu nh峄 c峄 x茫 h峄檌 膽瓢啤ng 膽岷, n贸 ng脿y c脿ng nh峄 h啤n. “L峄媍h s峄 l茫ng m岷 l脿 t锚n th岷璽 c峄 Ph峄g T岷 膼岷痗, sinh ra 峄 H脿 N峄檌 n膬m 1907.” Anh h峄峜 t岷 m峄檛 tr瓢峄漬g h峄峜 峄 Boua茂 v脿 l峄沶 l锚n. Anh c贸 媒 t瓢峄焠g trang tr铆, nh瓢ng anh s峄憂g m峄檛 cu峄檆 s峄憂g t峄憈. N膬m 1954, Ph峄g T岷 膼岷痗 chuy峄僴 gia 膽矛nh v脿o Nam, r峄搃 l脿m vi峄嘽 trong nh脿 in Kim Lai v脿 Nam Chi Tung Thu. 峄 膽芒y ch峄 y岷縰 in s谩ch c峄 么ng v脿 m峄檛 s峄 ng瓢峄漣 b岷, nh瓢 膼o脿n Ch煤ng, 膼inh H瓢ng, V农 Ho脿ng Ch瓢啤ng, T岷 Ty. … N膬m 1975, anh chuy峄僴 膽岷縩 Cambridge (Anh) v脿 qua 膽峄漣 n膬m 2008. Ngo脿i tr貌 ch啤i ch峄, Nh芒n Nh芒n Ph峄g T岷 膼岷痗 c貌n c贸 nhi峄乽 t谩c ph岷﹎ kh谩c, nh瓢: Ng峄峮 膽猫n, V么 l媒 Ch Exile, C谩o, Con l峄玜 trong v瓢峄漬 nho, T谩c ph岷﹎ v膬n h峄峜 Trung Qu峄慶 xu岷 s岷痗, Nguy峄卬 Th谩i H峄峜, T么n Th峄 … — H峄痷 Nam