Xuân Hà
– Tác giả bài viết này, là nhân vật trong bức ảnh sau bài báo 28 năm trước, được ông nội Võ Văn Kiệt nâng niu trong tay. Ông từng tâm sự: “Sau khi nghe tin cháu trai đầu lòng ra đời, ông chợt thấy một con người hoàn toàn khác, như thể có một cuộc đời khác. Viết những kỷ niệm cho anh, chị sắp làm mẹ, chị sẽ cầm trên tay những con vật nhỏ quý giá trên đời. Cô ấy sẽ nhớ ông của mình và chia sẻ với ông cảm giác của ông khi ông được sinh ra: như thể cô ấy vừa trải qua một cuộc đời. Quả thật, tuổi thọ của cụ ông cứ thế phát triển theo cấp số nhân, đông con cháu, nếu còn sống, cụ sẽ gọi bà là ông cố. Cô nói với anh: “Em tin tưởng anh lắm, cưng à, anh phải sống năng động, cưng ha”. Hồi xuân, ông Ngoại đang làm việc ở Hà Nội nên đã cử cháu gái Xuân Hà (nguồn ở Hà Nội) vào. Anh ấy thường nói: “Tôi làm việc ở Hà Nội nhiều năm rồi, Xuanhe bao nhiêu tuổi.” Anh ấy rất thích chụp ảnh. Thông thường, anh lấy bút danh Xuân Hạ để chụp ảnh. Anh đã chụp nhiều bức ảnh khác nhau về mọi miền đất nước. Anh ấy cũng đã truyền nhiệt huyết này cho tôi.
Ông tôi thích ăn các món đồng quê và miền Nam. Nhưng anh ấy có nhiều “món ngon” và biết ăn rau gì. Tôi không nhớ, không biết tất cả mọi thứ, trồng rất nhiều loại rau trong vườn, đặc biệt là rau rừng luôn là niềm yêu thích của anh. Hai cô cháu chúng tôi luôn thích chọn những loại rau củ quả hợp khẩu vị. Em là nhà của anh, bữa cơm này thường chỉ có cá, rau và nước mắm, món này nhiều khi còn lạ lẫm với trẻ nhỏ. Có lần nhìn thấy khuôn mặt nhăn nhó trước con cá trắng bị treo cổ, anh chỉ khẽ khóc.32. Thôi thì kể chuyện cá xay để bù lại bữa cá muối trên đất. Con cá “nhà quê” này không giống như những con cá vụn, xương nhỏ mà người ta bán, mà thịt chỉ có vậy. Cá “đồng quê” đòi hỏi người ăn phải đủ tinh tế để đạt được sự phong phú của thịt và xương của nó. Anh đưa đũa vào, nhẹ nhàng gỡ bỏ phần thịt trên và dưới, dễ dàng rút toàn bộ phần xương ra. Tôi đã ăn miếng cá trắng nghe rất ngọt và dân dã, đó là tình yêu của ông tôi.
Ông nội rất “nói nhiều”. Với con cái, anh ấy biết tất cả. Từ những loại rau, củ quả, con cá ở quê hương đến vùng cao, đến câu chuyện về danh tướng nhà Trần Lê. Từ thuở ấu thơ, tôi đã theo anh đi nhiều nơi, đến tận hải đảo xa xôi. Ở đó, anh để các em tự học và thoải mái đặt câu hỏi về thế giới xung quanh. Biết tôi rất muốn hỏi ông nội nên mỗi lần đi đến đâu ông đều kể những câu chuyện về thổ nhưỡng, phong tục, ẩm thực, văn hóa của vùng đó. Câu chuyện của cô ấy rất sinh động, thú vị và say sưa, cô ấy lắng nghe từng lời anh ấy nói. Nhưng khi đến nơi, anh không đưa tôi đi tham quan mà đưa tôi đến … Tỉnh ủy, Ủy ban, tôi cho chú tôi chơi, chú bận lắm … đi gặp. Có lần tôi hát: Sao anh ấy nói đưa em đi tỉnh ủy hoài. Tuy nhiên, tôi vẫn thích “tháp tùng” cô ấy trong chuyến “đi tỉnh tiệc”. Tôi dần nhận ra rằng anh đã gửi gắm, mong rằng tôi sẽ lớn hơn những câu chuyện nhỏ trong đời… những câu chuyện không có trong sách. Bạn thực sự là hướng dẫn viên du lịch tuyệt vời của tôi.
Nhưng ông tôi không đóng vai trò là người hướng dẫn. Ông ấy đã tạo ra thứ mà họ gọi là “đất nước tuyệt vời”. Anh ấy “yêu công việc này” và rất tận tâm với nó! Tôi chưa bao giờ thấy anh ấy thực sự nghỉ một ngày nào, thậm chí không một ngày nghỉ, hoặc thậm chí một ngày để đọc hoặc viết. Anh vẫn duy trì thói quen tập thể dục đúng cách vào mỗi buổi sáng. Bất kể nắng mưa, ông cốRound bỏ lỡ bất kỳ khóa học nào. Bữa sáng với anh ấy thì mình phải dùng, dù tối qua có thức khuya vì anh ấy dậy sớm nên đừng “nướng” đồ nhé. Còn quá sớm, tôi nhớ tiếng đài BBC thường xuyên phát ra từ phòng anh ấy một cách rụt rè. Tiếng búa đập dữ dội… cạch cạch là dấu hiệu cá chui ra khỏi ao kiếm ăn. Cá lao tới đớp mồi, ông nội cười vui, mặt đỏ phừng phừng, tóc trắng như mây. Ông tôi có vẻ rất tốt bụng và thân thiện …—— Khi tôi đi học về, tôi gọi điện và hỏi câu đầu tiên: “Ông ơi sao rồi?” Tôi luôn nghe ông nói, “Tốt lắm!” Tôi vẫn nhớ như in bức ảnh một người đàn ông có đôi tay mạnh mẽ và dí dỏm cho tôi thấy anh ta mạnh mẽ và khỏe mạnh như thế nào. Lần nói chuyện gần đây nhất, tôi vẫn trả lời: “À, ông ấy đang đợi tôi ở Hà Lan …” Nhưng sao ông ra đi mãi mãi …—— Tôi vẫn đọc báo và tài liệu cho ông tôi. Anh ấy thực sự thích nghe giọng nói của bạn. Anh ấy vẫn đang chăm chú lắng nghe. Làm việc theo thời gian, đánh dấu cẩn thận hoặc ghi lại những điều cần thiết vào cuốn sổ nhỏ anh luôn mang theo bên mình. Hoặc, anh ta xóa thông tin khỏi nhật ký và đính kèm vào sổ ghi chép của mình để làm tài liệu. Đôi khi anh đột ngột hỏi đứa trẻ có thị lực tốt không. Tôi cũng đã thảo luận rất kỹ và thậm chí đã bàn bạc với anh ấy. Anh khẽ cười hài lòng, cau mày rồi mắng “con nhỏ đó!” Rồi anh giải thích. Khi thấy con còn đang trăn trở về những vấn đề khó, ông cười và nói tiếp: “Khi đã là chính khách thì tôi sẽ hiểu… hiểu rồi đồng chí ạ!” Ông ấn con lên đầu gối vỗ về. Hôn lên vai lên trán anh như kích thích suy nghĩ của anh.
Ông ơi, con nhớ tình yêu bị mắng này! Mỗi khi đi học về, anh ấy đều đặt ra nhiều câu hỏi. Anh luôn muốn biết mọi thứ về đất nước xa xôi này, đặc biệt là cuộc sống sinh viên ở Việt Nam. Anh thường gật đầu thể hiện sự hài lòng hoặc cau mày, đây là đặc điểm đáng buồn mà du học sinh thường chỉ quen khi chỉ quen với Việt Nam.Trải qua chiến tranh và nghèo đói.
Để giúp tôi hiểu rõ hơn về chủ đề của bài báo, thầy cũng giới thiệu với tôi phương pháp liên hệ với những người trong lĩnh vực chuyên môn. Tôi còn nhớ rất rõ chiếc phong bì vàng cũ, trong đó có vô số vật dụng và tài liệu gấp bốn được sắp xếp gọn gàng, mà anh lặng lẽ thu dọn và lặp đi lặp lại với mẹ “Gửi ngay cho đứa bé”. Khi trưởng thành, trong một lần nói chuyện với cô, anh bất ngờ hỏi: “Em cần bạn trai nhất?” Như một lời đáp và cũng là lời nhắn nhủ với chính mình, anh nói: “… điều quan trọng nhất là ý chí và bản lĩnh để trở thành một người con trai. “Ông ấy là ông nội của con, luôn là một người ông rất tinh tế và tâm lý. Tình yêu của anh và những lời dạy của anh luôn giản dị, nhưng rất đỗi thân thiết, êm đềm, nhưng quá đỗi thân thương. Tôi lớn lên và trở nên mạnh mẽ hơn trong sự chăm sóc và yêu thương này.
– Sau đó, tôi bình tĩnh, nghiêm trang và lạnh lùng như thường lệ và ngồi đọc báo cho ông nội. .. Tin tức mới nhất về các vấn đề chủ quyền của quần đảo Hoàng Sa và Tronsha. Từ những tin tức về tình hình hỗn loạn không hồi kết ở Thái Lan cho đến những câu chuyện nhức nhối về tắc đường, xuống cấp đô thị … Anh luôn lắng nghe một cách cẩn thận. Vẫn cau mày hay cười nhẹ hài lòng vẫn chấm bài và ghi chép, ghi chép. Tôi vẫn đang xem xét từng chữ, … là bước tiếp theo trong cuộc sống của tôi. Nhưng đây cũng là lần đầu tiên anh thực sự nghỉ ngơi. Tôi thêm một nén hương để sưởi ấm không gian bên cạnh. Ông ơi … ông hứa sẽ thưởng cho cháu một chuyến du lịch Việt Nam sau khi tốt nghiệp. Anh sẽ là người dẫn đường cho gia đình anh, một chuyến du lịch thực sự, một lần đầu tiên được ông bà tôi đến thăm, chưa một lần về thăm … Anh hứa … anh vẫn đợi ngày em trở về … Anh đã ghi vào sổ tay. Trong “Ngày anh về” … Anh đã về mà sao giờ thấy xa quá anh ơi … Đầu ngày, bữa sáng mẹ cho Bouillie White ăn món cá bống kho tộ mà anh yêu thích. Anh bảo cô lấy hàng rồi về ăn cơm.
& OcirAnh không về, bát cháo vẫn nằm trên bàn … Mẹ thường đứng trước tủ … Nhớ anh … Tôi nóng lòng nghe anh nói: “Mua quần áo cho bố đi” … Tại sao tôi lại muốn có nó bây giờ? Biết bao chén đầu mắng yêu, ôm chặt cánh tay, hôn nhẹ lên trán, để em luôn cảm thấy mình còn bé bỏng lắm, trong vòng tay anh … vâng … .
Những người dậy sớm trong vườn không nghe thấy tiếng bom đạn của đài cũ, họ nhìn ngang qua quầy bar và gọi “Ông”. Đàn cá chép bơi trong hư không chờ tiếng thổi… đống… lại nhớ, đợi mãi, đợi mãi… ông ơi …—— anh là đồng đội. Anh ấy là một anh hùng. Ông ấy là người nổi tiếng, ông ấy là người lãnh đạo … Nhưng đối với tôi, ông ấy là ông nội của tôi, chỉ có tôi!
(Từ Võ Văn Kiệt-Người lính cứu hỏa, NXB Trẻ, 2010)